Informatiebeveiliging voor Gemeenten

Programma

De schriftelijke cursus Informatiebeveiliging voor Gemeenten bestaat uit 9 lesdelen. Voor de bestudering van één les moet u rekenen op plm. 4 uur studietijd.

LES I
Informatiebeveiliging voor gemeenten

• De kernbegrippen beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid
• De mens: personeelsbeleid, awareness, social engineering
• Organisatie: beleid, beheersing
• Risicomanagement: methodes en technieken
• Techniek: toegangsbeveiliging, netwerken en systemen, applicaties en software ontwikkeling, fysieke beveiliging, bedrijfscontinuïteit
• Actuele ontwikkelingen
• Terminologie

LES II
Informatieveiligheid in de gemeentelijke organisatie

• De rol van de gemeenteraad en het college van B&W
• De ambtelijke organisatie: de gemeentesecretaris, management, burgerzaken, ruimtelijke ordening en milieu en de omgevingsdienst, het sociale domein, ondersteunende afdelingen
• De beveiligingsorganisatie: personeelszaken, facilitaire ondersteuning (fysieke beveiliging), IT/I&A
• Rollen en verantwoordelijkheden: CISO, IT security manager, overige beveiligingsfunctionarissen (bijv. op het vlak van BRP, SUWI)

LES III
Informatiebeveiliging voor gemeenten – beleid en beheersing

• Resolutie informatieveiligheid Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG)
• Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD): aansluiten bij de IBD, ACIB & VCIB functies, incident preventie, detectie en coördinatie
• Het Information Security Management System (ISMS): doelen, implementatie, onderhoud, rapportage, systemen en producten
• Beleid: strategie, beleidsregels en beoordeling
• Beheer van incidenten: procedures, reageren op incidenten, rapportage
• Case

LES IV
Informatieveiligheid – normenkaders, baseline en maatregelen

• ISO normen: ISO 27001, ISO 27002, NEN 7510, NEN 7512, NEN 7513
• Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO)
• Implementatie van de BIO: randvoorwaarden, succesfactoren, praktische handvatten

LES V
Informatiebeveiliging – informatie en systemen

• Classificatie van informatie en systemen
• IT beheer processen: ITIL, BiSL, ASL
• Werkplekken: dik, dun of virtueel? Best practices, tele-thuiswerken
• Mobiele apparatuur: ontsluiten van informatie en systemen, MDM (Mobile Device Management), BYOD (Bring Your Own Device), best practices
• Centrale systemen: applicaties, databases, netwerken, opslag, back-up en beheer van centrale systemen
• Koppelingen: intern, extern, basisregistraties
• Beheer en onderhoud: kwetsbaarheden identificatie en registratie, patch management, logging en monitoring, SIEM

LES VI
Informatiebeveiliging – de grote boze buitenwereld

• Inkoop: inkoopproces, inkoopvoorwaarden, aanbestedingen, checklists
• Outsourcing: regie, verantwoordelijkheden, implementatie, naleving
• Externe hosting en cloud diensten: IaaS, PaaS, SaaS, juridische aandachtspunten, exit strategie
• Ketenpartners: informatiebeveiliging in ketensamenwerking, overheid, marktpartijen

LES VII
Risicomanagement

• Adresseren of negeren: voorkomen, detecteren, repressie en corrigeren, mitigeren, accepteren
• Soorten risico’s: politiek-bestuurlijk, operationeel, financieel, reputatie risico’s
• Soorten risico analyse
• Gereedschappen: nulmeting, GAP analyse, afhankelijkheids- en kwetsbaarheidsanalyse
• Rapportages
• Planning & control cyclus

LES VIII
Informatiebeveiliging voor gemeenten – wet en regelgeving

• Relevante wet- en regelgeving
• Verplichtende zelfregulering VNG
• Basis Registratie Personen (BRP) en Registratie Niet Ingezetenen (RNI): plichten van de gemeente, hergebruik van gegevens in andere systemen, logging en rapportages
• Wet Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen (SUWI): basiseisen, interne uitwisseling gegevens, ketensamenwerking, logging en rapportages
• De Algemene Verordenings Gegevensbescherming (AVG): principes, rechten van de burger, plichten van de gemeente, de bewerkersovereenkomst, Privacy Impact Assessments (PIA)
• Wet Meldplicht Datalekken: inhoud, consequenties voor de gemeente

LES IX
Informatiebeveiliging voor gemeenten – naleving en audits

• Rapportages: aan wie wordt wat en hoe gerapporteerd?
• Contracten met derden: functionele of technische eisen, wijze van rapporteren, hoe zorgt u dat het contract wordt nageleefd?
• Audit principes: opzet, bestaan en werking
• Hoera! De auditor is er weer: voordelen van een audit, interne auditdienst, de externe auditor
• Voorbereiden op een audit: bewijslast verzamelen, algemene vereisten, de jaarrekening controle, DigiD, SUWI, BRP
• Single audit framework
• Security scans: vulnerability scans, penetratietesten, red teaming, responsible disclosure
• Concrete hulpmiddelen

Docent(en)

Informatiebeveiliging voor Gemeenten – docenten

Uw docenten van de schriftelijke cursus Informatiebeveiliging voor Gemeenten zijn:

Drs. Auke Geerts RE
Auke Geerts is risicomanager bij het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Verder is hij lid van de Kennisgroep Privacy-audits van NOREA. Daarvoor was Auke als adviseur verbonden aan KPMG IT Advisory en was hij auditor bij het Ministerie van OCW.


Drs. Wilfred Hanekamp RE
Wilfred Hanekamp is partner en directeur bij Afier IT-Auditors. De deskundigheid van Wilfred ligt op IT-beheersing en het snijvlak met bedrijfsprocessen, risicomanagement en IT-audit. Voorheen was Wilfred als auditor verbonden aan de Friesland Bank.

Niels Kappert RE CIPP/E
Niels Kappert is eigenaar van Nok IB, waarmee hij inzetbaar is op het gebied van informatiebeveiliging en IT audit. Daarvoor was hij o.a. security officer en IT auditor bij De Friesland Zorgverzekeraar, Univé en VGZ.

Drs. Erik Rutkens RE
Erik Rutkens is voorzitter van de Stichting Cyber Security Centrum Noord-Nederland. Erik heeft jarenlang gewerkt als senior manager bij KPMG IT advisory en als consultant bij Atos. Hij heeft als adviseur een brede ervaring met het opzetten en operationaliseren van een strategisch en tactisch informatiebeveiligingsbeleid, integraal risicomanagement en continuïteitsmanagement. Erik was jarenlang bestuurslid en voorzitter van de activiteitencommissie van het Platform voor Informatiebeveiliging (PvIB). Daarnaast was hij als docent Bestuurlijke Informatievoorziening verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). 

Bennie Sloot CISSP CISM

Bennie Sloot is als CISO a.i. werkzaam bij de Gemeente Emmen. Daarvoor was hij o.m. CISO bij de Gemeente Pekela, de Gemeente Barneveld en de Provincie Friesland.

Dr. Rob Van der Staaij CISSP CCSP CISM CISA CRISC CEH CPT
Rob van der Staaij is een topdocent met meer dan 20 jaar ervaring en expertise in informatiebeveiliging, (cyber)security, Identity & Access Management (IAM), risicomanagement, compliance en privacy. Rob is als docent cybercrime & cybersecurity verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Rob is docent van o.a. de toptraining CISO in de Publieke Sector (die met een 9 wordt beoordeeld!) en Cybersecurity Fundamentals.


Peter Tak CISSP CISA CEH CIPP/E CIPM

Peter Tak heeft zich als security officer bij de Provincie en Gemeente Groningen sinds 2008 voornamelijk beziggehouden met informatiebeveiliging. Peter heeft input geleverd voor het informatiebeveiligingskader van de Nederlandse Overheids Referentie Architectuur (NORA) en hij is mede-opsteller geweest van de provinciale Baseline Informatiebeveiliging. Daarnaast was Peter reviewer van de Baseline Informatiebeveiliging Nederlandse Gemeenten (BIG). De afgelopen jaren heeft Peter zich tevens gespecialiseerd op het gebied van privacy. Sinds 2013 werkt Peter als zelfstandig adviseur vanuit zijn organisatie PTA security.

Mr. Mirjam Terpstra CIPP/E
Mirjam Terpstra is adviseur privacy en informatiebeveiliging bij Nok IB en heeft jarenlang als senior adviseur toezicht informatieverstrekking bij RDW gewerkt.